Belofte: Wij dagen studenten uit het maximale uit hun studieperiode te halen 

Conclusie

Om de belofte ‘Wij dagen studenten uit het maximale uit hun studieperiode te halen’ waar te maken, hebben we de afgelopen twee jaar ingezet op: een vernieuwd excellentieprogramma, internationalisering, keuzedelen en het bevorderen van interne doorstroom en doorstroom naar het hbo. Maar bovenal hebben we met onze vernieuwde onderwijsvisie ingezet op passend, uitdagend en levensecht onderwijs, waarbij de student aan zet is. Deze belofte sluit aan bij het thema ‘gelijke kansen’.

De coronacrisis heeft impact gehad op die elementen van ons onderwijs waarin we studenten extra uitdagen, namelijk: de excellentietrajecten, internationalisering en keuzedelen. Logischerwijs is de aandacht van de onderwijsteams in 2020 in eerste instantie uitgegaan naar de kernonderdelen van het curriculum. Desondanks hebben veel excellentietrajecten toch doorgang kunnen vinden en zijn ook de keuzedelen, in aangepaste vorm, uitgevoerd. Internationalisering is door alle beperkingen stil komen te liggen. Maar ook hier is met creativiteit gewerkt aan plannen voor 'virtual exchange'. 

Als we kijken naar de effecten van onze inspanningen dan zijn de cijfers lastig te duiden. Een duidelijk signaal komt uit de JOB-monitor. Daaruit blijkt dat studenten nog veel ruimte voor verbetering zien in uitdagend en aantrekkelijk onderwijs en het aanbod van de keuzedelen. Onze studenten lijken het goed te doen op het hbo, maar dit beeld wordt enigszins vertekend door het opgeschorte studieadvies in het hbo. De komende jaren willen we verder bouwen aan onze goede basis voor excellentie-onderwijs en internationalisering. Ook willen we het aanbod van keuzedelen aantrekkelijker maken en gaan we intensiever samenwerken met het hbo om studenten een versnelde route te kunnen bieden richting het hbo. 

Onderwijsontwerp

Om concreter invulling te geven aan onze onderwijsvisie zijn er vijf ontwerpprincipes opgesteld. Ontwerpprincipes zijn generieke principes die leidend zijn voor het ontwerp van het onderwijs bij ROC Midden Nederland. De ontwerpprincipes vormen daarmee het ROC-brede uitgangspunt voor het onderwijsconcept dat op college of campus niveau wordt vormgegeven. De vijf ontwerpprincipes zijn: 

1. Formatief handelen: onderwijs gericht op ontwikkeling waarin feedback op het leerproces (o.a. door feedback van de docent en formatieve toetsing) de student en de docent inzicht geven in het leerproces.

2. Keuze: onderwijs dat verschillende mogelijkheden biedt aan studenten in WAT en HOE zij willen leren.

3. Blended: een goede mix van face-to-face en ICT-gebaseerde onderwijsactiviteiten, leermaterialen en tools om effectief, efficiënt en flexibel leren mogelijk te maken.

4. Hybride: is een goede mix van leren op de werkvloer en leren in schoolse context en verschillende mengvormen daarvan.

5. Zelfregie: we leren de student steeds meer regie te nemen over het eigen leer- en loopbaanproces.

Met deze ontwerpprincipes verwachten we onderwijs te ontwikkelen dat nog beter aansluit bij de onderwijsbehoeftes van onze studenten. Maar ook onderwijs vorm te geven dat studenten uitdaagt zich optimaal te ontwikkelen en hen voorbereidt op een steeds veranderende arbeidsmarkt. Het kan zijn dat voorgaande leidt tot een voorstel om de onderwijstijd aan te passen. Hier hebben een aantal opleidingen toestemming voor.

Excellentie

Met ingang van het schooljaar 19/20 is het vernieuwde excellentieprogramma (UP) van start gegaan. Het nieuwe programma is een verdere ontwikkeling van het voorgaande programma en bestaat uit een mix van vernieuwde programma’s en nieuwe programma’s. De speerpunten zijn: meer ROC-brede programma’s, meer input van studenten en bedrijfsleven in UP en een begin maken met het opzetten van een UP community/alumni. Momenteel zijn er vijf lijnen binnen UP: Internationaal (4 programma’s), Verdieping (17 programma’s), Research & Development (6 programma’s), Utrecht Challenge Alliantie (UCA) en Skills Heroes. Binnen alle lijnen zijn er ROC-brede programma’s en de UCA en Skills Heroes zijn roc-breed. De coronamaatregelen hebben UP in 2020 een aantal flinke uitdagingen bezorgd. Toch geven 27 van de 34 programma’s in 2020 (stand 31 december 2020) aan er vanuit te gaan dat de programma’s in aangepaste vorm kunnen worden uitgevoerd.

Skills Heroes

Vanuit acht verschillende colleges hebben wij deelgenomen aan 14 vakwedstrijden binnen Skills Heroes. Deelnemende studenten hebben gastlessen en trainingen gevolgd vanuit het bedrijfsleven. Na de schoolkampioenschappen hebben 11 studenten deelgenomen aan de regionale kwalificatiewedstrijden, waarvan uiteindelijk vijf studenten de Nationale Kampioenschappen hebben behaald. Van 4 t/m 6 maart hebben de Nationale Kampioenschappen in Leeuwarden nog volwaardig plaats kunnen vinden. Met een uniek resultaat voor ROC Midden Nederland: Jordi Buchner won goud binnen de vakwedstrijd VEVA. Zijn teamgenoot Lucas Praamsma won de zilveren medaille. Het is een unieke prestatie dat studenten van één ROC zowel de eerste als de tweede plek pakken binnen een vakwedstrijd. Ook Thomas Duijn won Zilver (Ondernemer Retail E-commerce), Les Brom behaalde de vierde plaats (Fietstechnicus), Erik Vriese de 5e plaats (stukadoor) en Sven Reins de 7e plaats (CNC-frezer). Mooie prestaties en een fantastische ontwikkelingsreis! De internationale wedstrijden zijn geannuleerd vanwege de coronamaatregelen. ROC Midden Nederland heeft de ambitie om in 2022 samen met de de Utrechtse onderwijsinstellingen de Nationale Kampioenschappen van Skills Heroes te gaan hosten. 

Internationalisering

Door de impact van corona is de internationale mobiliteit van zowel studenten als docenten in 2020 tot stilstand gekomen. In de loop van februari en maart zijn de reizen van 80 studenten en 20 docenten afgebroken of teruggedraaid. In de periode daarna is er incidenteel een student naar het buitenland gegaan als dat kon of mocht. Dit heeft grote consequenties voor het keuzedeel 'Internationaal II' dat breed wordt aangeboden en voor de tweetalige opleiding IBS. Voor zowel het keuzedeel als voor het internationale certificaat van IBS is een buitenlandverblijf verplicht. Voor de opleiding IBS is er een tijdelijke oplossing gevonden. Maar voor studenten die het keuzedeel volgden of zouden gaan volgen, is er geen oplossing beschikbaar. Aangezien een groot deel van de mobiliteit voorkomt uit het keuzedeel en IBS zal dit ook consequenties hebben voor de ontwikkeling van internationale mobiliteit na corona. Om het wegvallen van de fysieke mobiliteit enigszins op te vangen, zijn er projecten opgestart rond Virtual Exchange met bijvoorbeeld Spanje, Finland, Italië, de VS en Mexico. Studenten zullen hier pas in 2021 van kunnen profiteren.

In oktober 2020 is de nieuwe Erasmus Accreditatie aangevraagd als opvolger van het Mobility Charter. Bij toekenning zijn middelen voor financiële ondersteuning van internationale mobiliteit voor de komende jaren gewaarborgd. Daarop is ook het internationale beleid aangepast aan de huidige omstandigheden en mogelijke na-ijl effecten. Dit beleid wordt in 2021 geïmplementeerd. In 2020 zijn twee nieuwe Erasmus innovatieprojecten opgestart. Eén project rond excellentie en één project rond vitaliteit.

Keuzedelen

In 2020 is het aanbod van keuzedelen verder uitgebreid naar 269 (t.o.v. ruim 200 in 2019). De meeste keuzedelen konden gewoon doorgang vinden en studenten hebben hiervoor resultaten behaald. Uit onder andere de JOB (2020) bleek dat studenten minder tevreden zijn over de diversiteit van het aanbod van keuzedelen en de keuzemogelijkheden die zij hebben. De tevredenheid hierover is per college verschillend, maar over het algemeen is te zien dat studenten hier meer van verwachten. Nu de eerste jaren van implementatie achter de rug zijn, was het de verwachting dat onderwijsteams meer ruimte zouden ervaren om hun keuzedelenaanbod te verbreden en verbeteren. Onder andere door samenwerking tussen onderwijsteams op college- of campusniveau. Door de crisis en de focus op afstandsonderwijs hebben onderwijsteams echter geen ruimte ervaren om extra te investeren in een breed aanbod van keuzedelen.

Vragen over keuzedelen JOB-monitor 2020

Wat wel heeft bijgedragen aan de keuzevrijheid van studenten, is dat er veel meer niet-gekoppelde keuzedelen in het aanbod voor studenten zijn opgenomen. Vooruitlopend op de wetswijziging waarin de verplichte koppeling tussen keuzedeel en kwalificatie grotendeels wordt losgelaten, voert ROC Midden Nederland het volgende beleid: onderwijsteams mogen ook keuzedelen in hun aanbod opnemen die niet gekoppeld zijn aan de kwalificatie, mits er geen ondoelmatige overlap is. Veel team maken hier gebruik van om zo het aanbod voor studenten aantrekkelijker te maken. Er zijn bij ROC Midden Nederland geen onderwijsteams die gebruik maken van de mogelijkheid om af te wijken van de keuzedeelverplichting. 

Ervaringen studenten

Of studenten ons onderwijs ook als uitdagend en aantrekkelijk ervaren, is onder meer af te leiden uit de relevante vragen in de JOB. De resultaten laten nog duidelijk ruimte voor verbetering zien en liggen onder onze eigen norm (3,5). Het was niet onze verwachting dat het effect van onze inzet op uitdagend en aantrekkelijk onderwijs al zichtbaar zou zijn in de JOB-monitor van 2020. We blijven ons onverminderd inzetten voor aantrekkelijk en uitdagend onderwijs omdat dit bijdraagt aan het leerplezier van onze studenten en uiteindelijke aan het leerrendement. 

Vragen uit Job-monitor 2020

Interne doorstroom

Uit onderstaande tabel blijkt dat de interne doorstroom de afgelopen jaren is afgenomen. Dit hangt samen met ons beleid om studenten zo hoog mogelijk in te schrijven. Absolute aantallen voor interne doorstroom is dan ook geen indicator voor ROCMidden Nederland. We vinden het vooral van belang dat studenten die intern doorstromen ook succesvol zijn. Of onze inspanningen op het gebied van Studentsucces een positief effect hebben op succesvolle interne doorstroom, is nu nog niet aan te tonen in cijfers. Hiervoor is de termijn te kort. In de komende periode zullen we in onze monitoring studenten die intern zijn doorgestroomd beter volgen. Zo maken we hun Studentsucces in de vervolgopleiding inzichtelijk. 

Aantal doorstroom niveau 2 naar niveau 3 en 4 per bekostigingsjaar

Doorstroom hbo

Uit de indicatoren van de kwaliteitsafspraken van DUO blijkt dat van de studenten die in 2018-2019 een diploma hebben behaald en zijn doorgestroomd naar het hbo, gemiddeld 80% het eerste jaar succesvol heeft doorlopen en niet is uitgevallen. Dit percentage is opvallend hoog en moeten we wat nuanceren met cijfers van de Hogeschool van Utrecht, waar het grootste deel van onze studenten naar doorstromen. Uit deze cijfers blijkt dat van de studenten van ROC Midden Nederland die in 2019 zijn gestart, 31% is uitgevallen in het eerste jaar. Toch is de uitval nog steeds fors lager als we het vergelijken met het cohort 2018 (44%). De belangrijkste verklaring ligt in het feit dat studenten die in 2019 zijn gestart vanwege corona in 2020 een opgeschort studieadvies hebben ontvangen. 

Keuzedeel Voobereiding hbo

In schooljaar 2019-2020 hebben zes groepen studenten meegedaan aan het keuzedeel 'Voorbereiding hbo', dat in samenwerking met de Hogeschool Utrecht (HU) en andere MBO-instellingen is ontwikkeld en wordt uitgevoerd door de HU. Na het uitbreken van de coronacrisis zijn de keuzedelen die op dat moment plaatsvonden op de HU stopgezet. Vanuit de betrokken opleidingen HU is snel gehandeld en zijn (online) alternatieven voor afronding aangeboden. In studiejaar 2020-2021 was uitvoering op de HU vanwege de maatregelen niet mogelijk. Dat betekent dat ROC Midden Nederland het keuzedeel zelf gegeven heeft. De HU ondersteunde met gastcolleges, het delen van lesmateriaal en de inzet van skillscoaches. 

Skillscoaches

Het doel van het project 'Skillscoaches' is om de overstap van het mbo naar het hbo te versoepelen en het studiesucces van mbo-gediplomeerden in het eerste hbo-studiejaar te verbeteren. Binnen het project worden vanuit de HU studenten ingezet op mbo’s (o.a. binnen het keuzedeel voorbereiding hbo en LOB-lessen) om mbo-studenten op een laagdrempelige manier een beeld te geven van wat studeren binnen het hbo inhoudt en vergt. 

In het eerste deel van 2020 heeft de inzet van skillscoaches stilgelegen vanwege de coronacrisis. In collegejaar 2020-2021 zijn HU-skillscoaches vanaf september weer ingezet bij de keuzedelen 'Voorbereiding hbo' op mbo-locatie of online. Bij 8 groepen zijn gedurende meerdere weken studenten ingezet. Daarnaast hebben HU skillscoaches een lessenpakket LOB ('na het mbo en dan…') ontwikkeld dat gebruikt kan worden tijdens LOB-lessen op het MBO. Ook wordt social media ingezet door skillscoaches en wordt er incidenteel een-op-een-coaching verzorgd aan mbo-studenten. 

Samenwerking AD

In 2020 is ROC Midden Nederland de samenwerking aangegaan met de HU voor de ontwikkeling van verschillende AD-trajecten, gericht op actuele vraagstukken: Health en Social Work, E-Commerce, Engineering en Bouwmanagement. De samenwerking krijgt onder meer vorm door detachering van mbo-docenten naar het ontwikkelteam van de AD-trajecten. Hierdoor kan gewerkt worden aan een goede aansluiting tussen mbo en hbo-Ad en is er ruimte voor kennisdeling tussen docenten. Het doel van de samenwerking is de bekendheid van doorstroommogelijkheden richting AD-trajecten onder studenten te vergroten en de overgang van MBO naar AD te versoepelen, wat bijdraagt aan het succes van onze studenten in het hbo. Daarnaast is de samenwerking ook gericht op docent professionalisering en kennisdeling op het gebied van didactiek en inhoudelijke ontwikkelingen.